W dniach od 12 do 14 maja br., w ramach organizowanych przez Ambasadę RP w Szwecji Dni Dziedzictwa Polskiego, gościł w Sztokholmie statek szkolny s/v Dar Młodzieży. Na jego pokładzie przypłynęła załoga statku i uczniowie Techników Morskich z całej Polski. W piątek 12 maja odbyło się spotkanie i przyjęcie zaproszonych gości na pokładzie Daru Młodzieży. Kongres Polaków w Szwecji reprezentowali Jolanta Halkiewicz oraz Krystyna i Jan Andrzejewscy.
W niedzielę 14 maja o godz 10:30 w Polskiej Misji Katolickiej – w kościele św. Jakuba, odprawiono Mszę św. dziękczynną w intencji Ojczyzny. We Mszy wzięli udział: Ambasador – Joanna Hofman, Attachè Obrony – płk. Adam Jaborski i Konsul – Maciej Zamościk. Dar Młodzieży reprezentowali Komendant – Rafał Szymański i I Oficer – Tomasz Maracewicz oraz delegacja uczniów Techników Morskich. Obecni byli przedstawiciele studentów Uniwersytetu Morskiego w Gdyni, przedstawiciele Organizacji Polonijnych z całej Szwecji, Harcerze i wierni zgromadzeni na tej Mszy. Modlitwy wiernych w intencji Ojczyzny przygotował Polski Komitet Pomocy w Szwecji.
Po Mszy wszystkie delegacje udały się na Cmentarz Katolicki Haga Norra i złożyły kwiaty pod krzyżem dla oddania czci spoczywającym tam Rodakom i następnie wieńce na grobie bosmana – Jana Leszczyńskiego i symbolicznym grobie st. bosmana – Józefa Grzelaka. Grobami bosmanów jak i osób z niemieckich obozów koncentracyjnych i zasłużonych Rodaków na tym cmentarzu, opłaca i opiekuje się Polski Komitet Pomocy w Szwecji. Pieniądze na ten cel pochodzą ze zbiórek wśród Polonii.
Obaj bosmani jako pierwsi z polskich żeglarzy, razem z całą załogą Daru Pomorza, opłynęli 2 marca 1937 r. przylądek Horn. Wchodzili też w skład siedmioosobowej załogi technicznej, która pod dowództwem Honorowego Komendanta – radiotelegrafisty Alojzego Kwiatkowskiego, opiekowała się Darem Pomorza w czasie jego pobytu i schronienia w Sztokholmie w latach 1939-1945. W tym czasie reszta załogi stałej, łącznie z Komendantem Konstantym Kowalskim i jungami Państwowej Szkoły Morskiej w Gdyni, udała się do Anglii, by kontynuować walkę o wyzwolenie Ojczyzny w Polskiej Marynarce Wojennej i Flocie Handlowej na Zachodzie.
Natomiast w sobotę 13 maja Kongres Polaków w Szwecji gościł w swoim Ośrodku Polskich Organizacji Niepodległościowych przy Östermalmsgatan 75 w Sztokholmie, delegację studentów III roku Uniwersytetu Morskiego w Gdyni z wydziału nawigacji. Naszymi gośćmi byli Karolina Mieszke, Kinga Żochowska i Olaf Kocur. Są oni entuzjastami historii polskiej floty. Studenci zbierają materiały do projektu szczegółowego opisania pobytu Daru Pomorza w Sztokholmie w latach 1939-1945. Okazało się, że na ten temat jest bardzo mało informacji, często błędnych, a na żaglowcu w tym czasie nie prowadzono zapisów w dzienniku pokładowym. Ze strony Kongresu w spotkaniu brali udział Krystyna Andrzejewska, Elżbieta Szwejkowska-Olsson oraz Jan Andrzejewski. Studentom przekazano informacje o archiwach szwedzkich, gdzie mogą być zachowane dokumenty związane z pobytem Daru Pomorza w tym casie. Bardzo interesujące były, znajdujące się w Bibliotece Polskiej w Sztokholmie, książki z Daru Pomorza i okrętów podwodnych Ryś, Sęp i Żbik. Książki te w czasie II wojny światowej zostały włączone do biblioteki Polskiego Komitetu Pomocy i były wypożyczane wśród uchodźców polskich znajdującej się w Sztokholmie i okolicach, w ramach działalności kulturalnej Komitetu. Po zakończeniu wojny, w momencie powrotu okrętów i Daru Pomorza do Polski, część tych książek razem z banderą Daru Pomorza zostały na stałe przekazane Polskiemu Komitetowi Pomocy. Od 1946 r. Komitet wraz z biblioteką wszedł w skład nowo powołanej organizacji nadrzędnej – Rady Uchodźstwa Polskiego.
Na zachowanych książkach znajdują się stemple: Biblioteka s/s Dar Pomorza, Biblioteka Marynarki Wojennej w Gdyni i Biblioteka Kadry Floty. Na kilku są zachowane też stemple R.P. Statek Szkolny Lwów, pierwszego żaglowca Szkoły Morskiej założonej jeszcze w Tczewie w 1920 r. Studenci dokonali też wizji lokalnej na Beckholmen i Kastelholmen w celu weryfikacji informacji o miejscu postoju Daru Pomorza w porcie sztokholmskim.
Druga część spotkania w Ośrodku Polskich Organizacji Niepodległościowych odbyła się w niedzielę, po Mszy w intencji Ojczyzny i złożeniu wieńców na cmentarzu. Na spotkanie przybyli również Komendant i I Oficer Daru Młodzieży oraz Jolanta Halkiewicz, wieloletnia prezes Rady Uchodźstwa Polskiego. Komendant Rafał Szymański przekazał do Biblioteki Polskiej w Sztokholmie pamiątkowe albumy o Podróży Daru Młodzieży dookoła świata 2018-2019 i o historii – Od Szkoły Morskiej w Tczewie do Uniwersytetu Morskiego w Gdyni. Polski Komitet Pomocy otrzymał pamiątkowy medal 40-lecia Daru Młodzieży.Z kolei w imieniu Kongresu, na ręce Komendanta, przekazano do Biblioteki s/v Daru Młodzieży nasze publikacje okolicznościowe dotyczące upamiętnienia 100-lecia odzyskania Niepodległości i udziału w tym św. Urszuli Ledóchowskiej, o akcji ratunkowej Szwedzkiego Czerwonego Krzyża – ratującej ponad 14 tys. obywateli polskich z niemieckich obozów koncentracyjnych oraz broszurę z prelekcji dla upamiętnienia 100-lecia III Powstania Śląskiego i powrotu do Polski dużej części uprzemysłowionego Górnego Śląska.
Komendant i I Oficer z zaciekawieniem obejrzeli zachowane książki z Daru Pomorza i okrętów podwodnych. Wysłuchali też krótkiej prelekcji o historii Polskiego Komitetu Pomocy oraz Rady Uchodźstwa Polskiego i Kongresu Polaków w Szwecji. Jolanta Halkiewicz uzupełniła informacje o pobycie Daru Pomorza w Sztokholmie osobistymi wspomnieniami z odwiedzin ma żaglowcu z bratem Jerzym Rogalewiczem i opiekunką Kamilą Jagodzką w 1944 r. Przybliżyła też historię bandery Daru Pomorza, która po 1945 r. była przechowywana w Ośrodku Polskich Organizacji Niepodległościowych i prezentowana z okazji uroczystości państwowych i odwiedzin ważnych gości. Ostatnią taką okazją była wizyta Anny Walentynowicz.
Pod koniec lat 90. ub.w. bandera została uroczyście przekazana do Muzeum Daru Pomorza w Gdyni. W imieniu Kongresu Polaków w Szwecji i Rady Uchodźstwa Polskiego, banderę przekazała Jolanta Halkiewicz. Wniesienie bandery na pokład statku muzeum zostało uhonorowane świstem trapowym. Tak historyczna bandera Daru Pomorza powróciła na pokład swojej macierzystej jednostki już w Niepodległej Polsce.
Dziękujemy naszym Gościom za odwiedzenie Kongresu Polaków w Szwecji w Ośrodku Polskich Organizacji Niepodległościowych. Mamy nadzieję, że nawiązane kontakty zaowocują w przyszłości nowymi ciekawymi wydarzeniami.
Tekst i zdjęcia Jan Andrzejewski
